Ο Μακεδονικός αγώνας ήταν ένας ανορθόδοξος πόλεμος στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια (1904-1908) και διεξήχθη στη Μακεδονία (που τότε ήταν μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας) μεταξύ κυρίως ελληνικών και βουλγαρικών ενόπλων σωμάτων, ακόμα και Σέρβων και Ρουμάνων, από τη στιγμή που έγινε αντιληπτό ότι η σημαντική αυτή επαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θα ήταν η επόμενη εδαφική απώλεια του Μεγάλου Ασθενούς. Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του είχε επεκταθεί σ’ όλη τη σημερινή Μακεδονία μέχρι και των περιοχών του Μοναστηρίου, Γευγελής, Δοϊράνης κλπ. Σκοπός των ελληνικών σωμάτων ήταν να
περιφρουρήσουν το εθνικό φρόνημα των χωριών, να αποκαταστήσουν την τάξη σε όσα χωριά είχαν σημειωθεί αποσκιρτήσεις μετά από πιέσεις των αντιπάλων, να εξουδετερώσουν τις ένοπλες ομάδες και να περιορίσουν τη δράση των ληστρικών σωμάτων, τα οποία κινούνταν μεταξύ παρανομίας και εθνικού αγώνα, ταλαιπωρώντας τους αγροτικούς πληθυσμούς. Ο αγώνας αυτός άρχισε ουσιαστικά το 1903 και πήρε τέλος το 1908, όταν θεσπίστηκε το τουρκικό σύνταγμα με το κίνημα των Νεοτούρκων. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα, δύο ήταν οι κυριότεροι εχθροί του ελληνικού στοιχείου: οι Βούλγαροι κομιτατζήδες και οι Τούρκοι σωβινιστές. Παρά τον διμέτωπο αγώνα, εναντίον Βουλγάρων και Τούρκων, τα ελληνικά σώματα κατόρθωσαν σταδιακά να περιορίσουν τα βουλγαρικά ερείσματα και να αποκαταστήσουν την εθνολογική ισορροπία.
Από την Δημοτική Αρχή, ο Δήμαρχος Ωραιοκάστρου κ. Αστέριος Γαβότσης,
Από την Δημοτική Κοινότητα Ωραιοκάστρου ο Πρόεδρος κ. Μιχάλης Κουφουνάκης,
Από τον Πανελλήνιο Σύλλογο Απογόνων Μακεδονομάχων κ. Αστέριος Παππάς,
Από τον εκπρόσωπο του Αστυνομικού Τμήματος Ωραιοκάστρου
Εκ μέρους των Σχολείων Α΄βάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου καταθέτει το 3ο Δημοτικό Σχολείο Ωραιοκάστρου,
Εκ μέρους των Σχολείων Β΄βάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου καταθέτει το 1ο Γυμνάσιο Ωραιοκάστρου,
Από τα Εκπαιδευτήρια Ανδρεάδη,
Από την Ένωση Γονέων & Κηδεμόνων του Δήμου Ωραιοκάστρου, η ταμίας κα Καλεντζίδου Αρετή,
Από την Ένωση Ποντίων Ωραιοκάστρου και Φίλων,
Από τον Σύλλογο Κρητών Ωραιοκάστρου και Φίλων «ο Ερωτόκριτος»
Από τον Μορφωτικό Αθλητικό Πολιτιστικό Σύλλογο Κεραυνό Ωραιοκάστρου,
Από τον Δ.Α.Σ. Ωραιοκάστρου,
Φυσικά ο κύριος Τσαμεσίδης του Α. Σ. Ωραιοκάστρου «Sport Club Oraiokastro», Μάλλον τον πήρε ο ύπνος και απαξίωσε το στεφάνι αν και δήλωσε ότι θα καταθέσει .
Τον κύριο Καραιδη από τον Α.Σ Ωραιοκάστρου θα τον δούμε σε άλλη εθνική εορτή ποιο μεγάλη .
Δεν είδαμε εκπρόσωπο από τον Κ.Α.Ω αφού άλλωστε το κολυμβητήριο έκλεισε .
Δεν είδαμε επίσης και τον Μικρασιατικό σύλλογο , όταν θα θυμηθούν θα έρθουν να τιμήσουν τους νεκρούς κάποιου άλλου Πολέμου .
Σαν επίλογο της εορτής σας καταθέτουμε επιστολή του Μακεδονομάχου Σιαντση Νικολάου που οι απόγονοι του κατοικούν στο Ωραιόκαστρο .
"Εγώ ο Νικόλαος Δημητρίου εκ Τσέγανης δηότη ήμε έλλην, η κομήτες βούλγαρη έμβηκαν μέσα εις το χοργιόν μου δια να σκοτόσον εμένα''.
Έτσι αρχίζει η επιστολή που έστειλε προς την Επιτροπή Αγώνος στη Θεσσαλονίκη, μέσα από τις φυλακές του Γεντή Κουλέ,το σημερινό Επταπύργιο,όπου το 1908 ήταν φυλακισμένος, για λόγους που αναφέρει ο ίδιος στη συνέχεια της επιστολής του.
Ο ίδιος σώθηκε από την εναντίον του δολοφονική απόπειρα που έκαμαν οι κομιτατζήδες ''δηότη ημε έλλην''.Για να σώσει ομως και την οικογένεια του που κινδύνευε να ξεκληριστεί, ''έφιγα, γράφει, απο την Τσέγαν μαζή με την φαμιλίαν με 5 ψηχές και ήρθα εις το όστροβον''.
Αλλά οι θυσίες για τον αγώνα του Νικόλα Σιάντση δεν τελείωσαν μόνο με την εγκατάλειψη και την καταστροφή των κτημάτων και της περιουσίας του. Συνεχίζει την αναφορά του:
''Εμηναν εις το τσέγαν όλα τα ζώα δηλαδή πρόβατα βοδγια και άλογα τα όπια όλα εχάθηκαν και τα έλαβον η βούλγαρη τα χωράφχια έμιναν αθέριστα εις το σπίτι μου ότη σητάρη και άλλο γένημα και παγγίργια και ότη πράγματα και αν είχα εχάθηκαν δηότη εφιγα βιαστηκά''.
Στο χωριό του οι κομιτατζήδες, αφού δεν κατόρθωσαν να φονεύσουν αυτόν τον ίδιο, ''εσκότοσαν,τον πατέρα μου και τον αδελφό μου''. Πατέρας του είναι ο Δημήτριος Σιάντσης, ο οποίος εσφαλμένα θεωρείται από ειδήμονες άλλο πρόσωπο και αναφέρεται με διαφορά ηλικίας τριών ετών από τον γιό του Νικόλα.
Περιγράφει:
''Μετά ολίγον καίρον, εκήνε η κομήτης εσκοτοθήκαν από τον Στρατόν το οπίον εγώ ήμαν οδιγός δια αυτό εθίμοσαν η βόλγαρη και εσκότοσαν την πεθερόν μου και την Αδελφίν μου εις το χωράφη όπου εδούλεβαν''.
Η οικογένεια Σιάντση προσφέρει στον αγώνα άλλο ένα μέλος της. Την κόρη που βρίσκει φρικτό θάνατο στο χωράφι, μαζί με τον πεθερό του υιού Νικόλα.
Παρόλα ταύτα ο Νικόλας δεν κάμπτεται. Στην Άρνiσσα, όπου εγκαταστάθηκε,συνεχίζει με περισσότερο φανατισμό την πατριωτική του δράση.
Γράφει:
''Επίρα,το όπλον εις τας χείρας μου και επίγα με τους αντάρτες δια να καταδιόξον τους βουλγάρους και εχθρούς μας με τον Μήτσα Καπετάν και με τόν Βανγγελή εδούλεψα και με τον Κορά Πάνον Καπιτάν εδούλεψα 4 μήνες με τον δάσκαλο Χρίστον εδούλεψα 4 μήνες''.
Εδώ βλέπουμε πόσο δοσμένος ήταν στην υπηρεσία του αγώνα. Πολέμησε τους κομιτατζήδες υπό τον Μήτσα Καπιτάν, εννοεί τον οπλαρχηγό Δ. Βάρσο, με τον Καπιτάν Βαγγέλη, δηλαδή τον οπλαρχηγό Βαγγέλη Κρικέλα, με τον γνωστό αργότερα στρατηγό, Καραπάνο και με τον δάσκαλο Χρίστο, εννοεί το μικρό σώμα υπό την αρχηγία του Οστροβίτη δασκάλου Χρίστου Στογιαννίδη. Συμμετείχε δηλαδή σε όλες τις ανταρτικές ομάδες που έδρασαν στα βουνά του Οστρόβου, του Μοριχόβου και της Καρατζόβας, μεταξύ των ετών 1907 - 1908.
Η παρουσία και η δράση των σωμάτων αυτών κατά των βουλγαρικών σωμάτων συγκράτησαν και αναπτέρωσαν σε μεγάλο βαθμό το εθνικό φρόνημα στις παραπάνω περιοχές.
Ιδιαίτερα ανακουφίστηκε και ανέπνευσε η περιοχή με τη δολοφονία του γνωστού αρχικομιτατζή Τάνε Βοεβόδα από τον ίδιο τον Νικόλα και τρείς συντρόφους του.
Σε άλλη επιστολή του, αναφέρει:
''Εφονεύσαμε τον Τάνε Βοεβόδα μετά τριών συντρόφων μου και απαλλάξαμε τον τόπο από ένα τέρας''.
Πράγματι, η εκτέλεση του Τάνε Βοεβόδα ήταν σημαντικότατο γεγονός. Διότι, έκτοτε, εξαρθρώθηκε και διαλύθηκε το σώμα του τρομερού Τάνε που ελυμαίνετο και τρομοκρατούσε την περιοχή.
Ο τελευταίος αρχηγός της περιφερείας Ναούσης - Βοδενών Νικ. Τράϊκος, Ανθυπασπιστής Τσίπουρας Νικόλαος,(αρχηγός σώματος Ναούσης - Βοδενών Φεβρουάριος 1908 - Ιούλιος 1908) είχε καταρτίσει μια ένοπλη ανταρτική ομάδα από εγχώριους Οστροβίτες και Τσεγανιώτες υπό την αρχηγία του Οστροβίτη δασκάλου Χρ. Στογιαννίδη,με το ψευδώνυμο Ιάσων, η οποία κινείτο γύρω από τη λίμνη. Μετά πεντάμηνο αγώνα στην περιφέρεια της λίμνης, κατά μια συμπλοκή με τους Τούρκους, συνελήφθηκαν ο Νικόλας και άλλοι δύο σύντροφοι του.
Οι συλληφθέντες δικάσθηκαν και καταδικάσθηκαν από τους Τούρκους σε τετραετή καταναγκαστικά έργα στο Γεντή Κουλέ, σημερινό Επταπύργιο.
Από τη φυλακή ο Νικόλαος στέλνει προς το Εθνικό Κέντρο την ανέκδοτη επιστολή, που δημοσιεύουμε τώρα στην οποία διεκτραγωδεί τις τραγικές συνθήκες κάτω από τις οποίες εξέτιε την ποινή του και ζητάει την υλική συνδρομή του Κέντρου.
Εκθέτοντας τη μαρτυρία του:
''Δεν είνε αντροπί απο τους ανθρόπους και ημαρτία απο τον Θεόν να πλαγιάζω εις τα σανίδια και να τρόγον ξιρώ ψωμή δεν είνε αμαρτια να πεθάνω απο την πίναν και εγώ και οικογένιάν μου και να χαίροντε η εχθρί μου η βουλγάρι επούλισα το παλτό μου δια να αγοραζω φαγιτόν εγώ δεν εδούλεβα δια κανένα σιμφέρον η δια καμίαν ατιμίαν αλλά δια το έθνος και επιτέλους οι βούλγαρη εσκοτωσαν τους ανθρωπους μου εχάλασαν τα ζωά μου και το σπίτι μου''.
Αμέσως το Εθνικό Κέντρο τον ενίσχυσε με 3 οθωμ. λίρες. Μετά πεντάμηνη φυλάκιση στο Γεντή Κουλέ, οι τρείς οπλίτες αποφυλακίσθηκαν, χάρη στην γενική αμνηστία που δόθηκε μετά την ανακήρυξη του τουρκικού Συντάγματος το 1908.
